«ماکی خانلیغینین ساراییندا»

محمدعلی ارجمندی ـ 03/05/27

بولوت قره چورلو دئمیشکن: خیالیم بویلانیر دامدان، دوواردان ـ باشیمدا «خان» باغین گزمک هاواسی ـ قاپیلار باغلیدیر ـ یول تاپیم هاردان! اوزون ایللر سونرا ماکی خان لیغینا گلیب سردارین موحتشم سارایینی زیارت ائدیب او اوجامان تیمور پاشاخانین روحونا، خلف اوغلو سردار اقبال السلطنه نین تینی قارشیندا سالام وئریب باش ایمه دن اورمویا قاییتماق اولارمی!؟

بوردا تکجه ماکی خانلیغی یوخ بلکه بوتون آذربایجان خانلیقلارینین آدی و یادینی حیس ائدیب فرهلنیب بعضا ده کؤورلیرسن. روس، ائرمنی، شیخ عبیداللـه یوخسا آندرانیک لرین اوره یینه لرزه سالان ماکی خانلیقی واختی ایله دیللر ازبری اولان، آذربایجانین ان سون داغیلدیغی خانلیق دیر.

ائوی ییخیلسین امیرعبدالله طهمسابی نی ایلک اؤنجه احمدشاها خیانت ائدیب سونرادا دوز یئییب دوزدان سیندیراراق ماکی خانی اقبال السلطنه یه خیانت ائدیب رضا خانین قاپسیندا نوکر اولاراق جزاسینا چاتیر نهایت. یوخسا رضاخان آدلی بیریسی ماکی سردارینین کؤلگه سینه بئله یاخین دوشنمزدی!

باخچاجیق اون بیر هکتاردان عیبارت اؤلچوسو ایله و باغین اورتاسیندا اوزوک قاشی ساییلان مؤحتشم سارایی ایله سحرانگیز بیریئری سانکی ناغیلاردا تداعی ائدیر. هله ده وار بالکن اوستوندن آنالی خاتینین نافیذ باخیشی سکوتا بورونوب قالیر. دئییلنره اساس سردار آنالی خاتینی بیر اوقدر سئویرمیش کی اونو خانیم (خان + یم) خیطاب ائدیرمیش. آنالی نین ایستدیغی هیچ بیر شئیی اسیرگلمیر و قفقازین ان بؤیوک رساملاری، گج کارلاری سارایی زینیت وئریر.

آما نه یازیق کی انقلابدا بری محتجر قوه لر فیگوراتیو قادین نقاشی لرین بیرچوخونو اؤزللیکده یاتاق اوتاغیندان سیلیب پوزورلار!

سارایین بیر نئچه زالیندا بوشقاب دولو قیرمیزی آلما رسیملر گؤز اوینادیر بو موحتشم سارایدا، بوشقابا قویمالی بیر چوخ اینجه صنت ایشلر وار. پیکره لر یا خود تورک دولتلرینین سیمگه سی اولان شیر یوخسا قادین جیلدینده خورشید نیشانی جومله بو اثرلردن دیر. باخچا جیق یئتدی زال دان عیبارت دیر و زاللار آراسی آینا شوشه لی سارای، آشاغیدا حوووض ایچره فوواره لری ایله سردارین سارایینا گلن قوناقلاری بونجا گؤزللیکلره حئیران قویورموش یقین.

بو دینج زالدا آستاجا گؤزلرینی یوموب خیالا جومدوقدا بایرام آخشامی منظره لر نئجه گؤزل گؤز اوینادیر. آستاجا قولاق آسین قیزلار آراسی پیچا پیچ دوشوب دئییرلر سردار هر بایرام آخشامی اولدوغو کیمی باخچا اهلینه انعام وئریب شیرینی خورانلیق اولاجاق. هاوا لاب بایرام هاواسی دیر. آنالی خاتین ـ ین اوزو گولرک سارایدان باخچایا یئنیب سؤیود آغاجلاری اوزره توربا بولبولرین یوواسینی یوخلاییر. سئوینرک قیز نازلی بورا باخ، بو ایل بولبولر داها تئز گلیب باخچادا یووا سالمیش یقین گؤزل ایلیمیز اولاجاق. بلی خانیم گؤزلریز آیدین اولسون.

آنالی نازلی ایله دانیشاراق سردارین اونلارا یاخینلاشدیغینی گؤروب دانیشقا نوقطا قویو. سردارا ساری دؤنوب دئییر خوش گلیب سن به ییم. اوزون همه شه بئله گولر اولسون، نو اولوب؟ موشتولوغومو وئر آی آنالی خاتین، نه اولاجاق کی. اوزون زامان یولونو گؤزله دییم «کنگرنسکی» بایراما یاخین بو گونلر قافقازدان گلیب ماکی یا چاتاجاق. اوزون زامان یولونو گؤزله دییم مدرسه نی قورا بیله جه یم دئمک. آی آنالی، قیز اوغلان دان آسیلی اولمایاراق هامی اوشاقلار درس اوخویوب ساوادلانسین گرک. بو منیم امریم دیر بئله.

آنالی ـ هابئله بی ییم هابئله. بوندان گؤزل موشتولوق نه اولا بیلر کی. ائله نه یاخشی بایرام آخشامی باخچا ایچره، طاق آلتیندا نطق ائتدیکده بو خوش خبری هامی یا چاتدیراسان.

سردار ـ آدی نه اولسون آی آنالی!؟

آنالی ـ هر نه سرداریم دئسه او اولسون، آما منجه آدی اقبال اولسون. اقبال السلطنه دن اقتباس اولاراق اقبال اولسون.

درین فیکره جوموب، شهریار دئمیشکن سانکی بیر سینما پرده سینه باخدیقدا، بابام گیلین دانیشیقلاری منیم اؤزومه گتیریب بو شیرین سفر در زمان دان قایتاریر. آنام دئییر: یوسف ائوین تیکیلسین هئچ اولماسا عکیز سالاندا او بؤرکو باشیندان چیخارت. عمیم گولموسه ییب، بابام دا دئییر سنین نه ایشین وار آخی. زن عمیم ده دال با دال اوشاقلارین تلفونونا جاواب وئریب دئییر سردارین کاخینداییق. آشاغی طبقه دن پیلله لری زور ایله چیخمیشیق ایندی اوست طبقه ده ییک!