علي اكبرصابير، آذربايجان «ساتيرا» ادبيياتينين پارلاق اولدوزو
21 تیر ـ صابیرین وفات ایل دؤنومو ایله ایلگیلی.
علي اكبرصابير، آذربايجان «ساتيرا» ادبيياتينين پارلاق اولدوزو
محمدعلی ارجمندی ـ هفته نامه یاشایش ـ چهارشنبه 7 اردیبهشت 90 شماره 152
علي اكبر صابير، چوخ چتين بيرآذربايجانلي يا راست گلمك اولار بو بؤيوك شاعير ين ياراديغي گؤزل اثرلردن هئچ اولماسا بيري ني تانيماسين. يئددي ياشيندا اوشا قدان توتدو يئتميش ياشلي قوجايا تای اونون آدين دا تانيما سالار سؤزلرين تانيييرلار .
اوشاقلارا دئييلن يالانچي چوبان دان توتدو تا گؤزل وظرافتلي اولان ساتيرا«1» سؤزلره كي چوخلاري ماللا نصرالدين آديلا تانيرلار. صابير آذربايجان ادبيياتيندا يئني بير ساحه آچان بؤيوك خالق شاعيريميزدير، اونون ساتيرا صنعتينده ياراتديغي شعرلر گونو بو گونه ده ک تكجه آذربايجان يوخ بلكه بوتون شرق ساتيرا ادبييا تيندا بيرينجي يئري آلیر.
بوسایاق ادبيياتدان باشقا شعر دونياسينين آيري ساحه لرينده ده اوجومله دن غزل، روباعي، اوشاق ادبيياتي و... گؤزل واوستون اثرلري اولوب،نمونه اولاراق اوشاق ادبيياتيندا اونون «تولكوايله قارغا ويالانچي چوبان»آدلي اثرلري نئچه ديله ترجومه اولوب. اوجومله دن روس وفارس ديللرينه، يقين اونلاري ايبتدايي كيتابلاريندا چئوريلميش روباه وزاغ وچوبان دروغگو آدلاريلا خاطيرلاييرسيز، بلي بوگؤزل سؤزلرين ياراداني ميرزاعلي اكبرصابيردير، سانکی آما بیرپارا فارس شاعیرلری آدین گتیرمه دن اؤزلرینه صاحاب چیخیبلار، ائله سوز اوستادی شهریاردا بوتون بونلاری دوشونرکن نه یاخچی دئییب :
) فارس شاعیری چوخ سؤزلرینی بیزدن آپارمیش ــ صابیر کیمی بیر سوفرلی شاعیر پخیل اولماز) بس نئجه دي كي اونونلا داها آرتيق راق تانيش اولاق .
آدي علي اكبر، سوي آدي طاهير زاده و تخللوصو صابير اولان بؤيوك شاعيريميز 1862جي م.ايلين مئي آيينين 30 اوندا آذربايجانين شاماخي شهرينده بير باققال عائله ده دونيايا گؤزآچميشدير«2» آتاسي ديندار بير آدام اولدوغونا گؤره كيچيك ياشلي صابيرين آخوند اولماسيني آرزو ائله یيردي، حتتا صابيره اوشاق ايكن عبا آليب گئيينديررميش. هر حالدا صابير 8 ياشينا چاتديقدا آتاسي اونوماللا مكتبه وئرير.
آما مكتبده تكجه اوخوماغي (قرائت) اؤيره ديردیلر، آنجاق يازماقدان خبر يوخويدور نييه كي او دؤورده اولان بعضي ميرزالارين فيكريجه یازی یازماق اَجیننه ايشي ساييليب حرام ايدير! آما بوسؤزلر صابيره مانع اولمور و اوخوماقلا برابر يازماقادا فيكير وئرير، بونا گؤره ده ماللا مكتب اونو اَل آغاجي ايله آغير جزالانديرير، باخين سؤز بوراسي بالاجا صابير تكجه دوققوزياشي اولاراق جزايا قارشي بو شعري دئميشدير:
توتدوم اوروج ايرمضاندا ــ گؤزلريم قالدي قازاندا
ماللام دؤيدو يازي يازاندا
صابير اون ايكي ياشيندا بومكتبدن چيخاركن، آتاسي اونو آذربايجانين بؤيوك شاعير وتانينميش غزلسراسي سئييد عظيم شيرواني نين مكتبينه وئرير، دئمك اولارشعر و شاعير لييه جيددي اولان ايلك علاقه ده ائله بوردان يارانير، سئیيد عظيم شيرواني صابيره چوخ گوجلو بير تاثير باغيشلایير، او توركجه ايله فارسجا ديلينده يازيلان اؤنملي شعرلرايله صابيري تانيش ائدير. صابير اينجه صنعت دونياسين اوزلليكده شعري سئوير و اوخويور، آما تحصيلي دوام ائتديره بيلمير نييه كي آتاسي اونا مانيع اولوب، مغازادا يارديمي اولاراق آل_وئر ائتمه گه مجبور ائله یير.
آما چوخ كئچمه دن صابير ائله اوحالدادا شعر دئييب يازماغا مشغول اولور،آتاسي بو وضعييتي گؤره رك اونون شعر دفترين جيريب يوخ ائله یير. ائله بونا سبب، صابير داها بونو چكمير و باكي يا ساري يولا دوشور، آنجاق آتاسي بيليب اونو يولدان قايتارير.
سونرالارصابير بو حادثه ني فارسجا اولاراق بئله نظمه چكميشدير:
من خليل ا... عصرم ،پدرم چون آذر
سفر از بابل شيروان كنم انشاءا...
گرچه اودفتر اشعار مرا پاره نمود
وصله با طبع درفشان كنم انشاءا...
صابير سونرالار بير داها بو قرارا گلير خوراسانا چيخان كاروانيلا شاماخي دان قاچسين آما آتاسي يئنه مانع اولور، بئله ليكله صابير شاماخي دا قالماليدير! بوتون بو زامانی صابير اؤزاوستادي سئييد عظيم شيرواني ايله ايرتيباطين كسمير وغييابي اولاراق اوندان درس آلير هابئله سئييد عظيمين ايستي آلقيشلاريلا قارشيلانير، نئجه كي گونلرين بيري شعرلرين اوستادينا گؤندردييينده سئييد عظيم شيرواني صابيري آلقيشلاماق اوچون «خمسه نظامي»كيتابين صابيره يوللاییر و يازير: «گؤزومون ايشيغي صابير! غزللريمين بيرينه يازديغين گؤزل جواب مني داها آرتيق ماراقلانديردي، بو كيتاب دان ساوای هئچ نه اليمده يوخدور ،اوستاديندان ياديگار اولاراق بو هديه ني مندن قبول ائت ،شعر وشاعيرليكده باش اوجاليغيین آرزيلاييرام »
او ايللر صابير شاماخي دا اولاركن محرم ايله صفر آيلاري مسجيده نوحه دئييب وبيرآز زاماندا سسينين يوكسك لي يي واشعارينين گؤزللي يينه سبب اوستون آد قازانير وآدی اوزوندن تئز شاماخي دان ائشييه چيخيب گئنيش سَويیه ده ياييلير. او اشعاردن نمونه اولاراق باخين:
نولا ارباب كمال-ي ائيله يه تحسين منه كيم
فلك نظمده بير اختر-ي رخشانم من
خاك-ي پاييمدي وئرن ديده خورشيد-ي ضييا
كي حسين نوكري يم،عالمه سولطانم من
آما هر حالدا صابير 23 ياشي اولار كن خوراسان ايله عراقي زيارت ائديب هابئله توركيستاني (سمرقند ايله بوخارا) ني گزمك اوچون خوراسانا چيخير، صابير اشعاريندا خوراسان سفرينه گؤره دئييب:
صابير-ي شئيداكي،ترك-ي شهر-ي شيروان ائيله دي
بولبوله بنزردي كي،مئيل-ي گولوستان ائيله دي
مين اوچ يوز هيجرتدن سورا مئيمون ايلي
آخر شووالده عزم-ي خوراسان ائيله دي
صابير ،خوراسان،سمرقند،بوخارا وكربلادا اولان زامان اَل ساتيشي ونوحه خانليقلا روزگار كئچينديرير، بو آرادا بيرايكي يول دا شاماخي يا گليب وقايئديب سونرالار عئشق آباد ايله مروه ساري يولا دوشور اوردا صابون پيشيريب باشين دولانديرير،گئجه لريده محرم ليك موناسيبتينه شاماخي لار مچيدينده نوحه دئييرميش ،صابير مرو ايله عئشق آباد دا اولاركن، شاماخي دان آلديغي بير مكتوبدا آتاسي نين اؤلوموندن خبردار اولور وشاماخي يا دؤنور، اؤز شهرينده قالارجي اولوب عائله قورور«3» و سونرالار صابین پيشيريب ساتماغيلا چوخ سايلي عائله سينين باشيني دولانديرير.
بوتون بونلار ايله برابرصابير شاماخي دا ياشاياراق عابباس صحت آدلي بير ضییالی شاعير ايله تانيش اولور،صحتين ائوي اوزامان ضییالی لر اوچون بير ييغيناجاق ائويدي.
صابير بو ييغيناجاقلاردان چوخلو موثبت تأثير ات آلير موختليف قزئت لر اوخويور،دونيا سيياستي ايله تانيش اولور ،ائلينين يوردونون درديني داها آرتيق راق دوشونور.
او بو ايللرده موختليف قازئت لردن توتدو مجلله لرله اوجومله دن فيوضات ، حيات ، رهبر ، دبستان ، ماللا نصر الدين ، اولفت ، ايرشاد ، گونش ، صدا ، حقيقت ، يئني حقيقت ومعلومات ايله همكارليق ائله یير و اؤز آيينديريجي افكارايله خرافه پرستليك «ساواد سيزليق«4» جهل و...موباريزه سينه دوغروگئدير.
1906جي ايللرده «ماللا نصرالدين» درگي سي نشر اولماقلا برابر صابيرين بو درگي ده چاپ اولان ايلك شعري هامينين ماراقین قازاندی،بوتون ضییالی لراونو سئومه یه باشلادي . صابيرين ،فريدون كوچرلي، جليل محمد قلي زاده وهابئله عظيم زاده نن«5» اولان ایلگی سی سبب اولور بير بين الملل شاعيره چئوريله، صابيرين موختليف ايجتماعي ساحه لرده،اؤزلليكله خورافاتا،جهله،چوخ آرواد آلانلارا هابئله ايستيبدادا قارشي ساتيريك اشعاري دونيانين ياخين واوزاق اؤلكه لري اوجومله دن ميصر ،هيند،اورتاآسيا،آوروپا،ايران،توركييه وبوتون قافقازدا يوكسك سَويیه ده سسله نيب،ميللتلرين آلقيشين آلدي .
توركييه نين موعاصير شاعيري«ناظيم حيكمت»صابيرين آيينديريجي افكارينا آييد دئيير: صابيرتكجه آذربايجان دا يوخ، بلكه اورتا آسيادان توتدو، ياخين شرقه ده ك تانيلميش بؤيوك شاعيرلردن ساييلير، اونون شعرلري توركييه ده آزادلیق اوغروندا چالیشانلارین ايلهام قایناغی اولوب وايستيبداد ايله فئوداليسمه قارشي موباريزه سي يوكسك سَويیه ده ده قيمتلنديرمليدير، شعرلري منيم اؤلكم (توركييه ده) ده گوجلو سيلاح كيمي ايشه گليب يا «روس عاليمي زلينسكي» صابيرين مترقي اشعارين نظرده آلاراق اونو ماكسيم گوركي نين سيلاح داشلاريندان آدلانديرير.
.علي اكبر صابيرميللتين ديلي اولاراق هر هارداسا مستبيدلره گؤجلو جاواب وئرير. فرق ائله مز روس تئزار دؤولتي اولا یوخسا محمد علي شاه حوكومتي. اوخود شاها واونون آداملاري اوجومله دن مخبرالسلطنه يه، مير هاشيما، رحيم خانا و...ايفشا ائديجي سؤزلر قوشور، هابئله ساتيرا سؤزلرله ياناشي دفعه لرله مشروطه چي لر ايله ستارخاني ياد ائله ييب آلقيشلایير، بو شعرلردن نمونه اولاراق بير نئچه سينه نظر سالاق:
«محمد علي شاها آييد بير ساتيرا شعر»:
سس سالما،ياتانلار آييلار،قوي هله ياتسين
ياتميشلاري راضي دئييلم ،كيمسه اوياتسين
تك تك آييلان وارسادا حق داديمه چاتسين
ميللت نئجه تاراج اولور _اولسون نه ايشيم وار؟!
دوشمنلره محتاج اولور_ اولسون نه ايشيم وار؟!
اوولاد-ي وطن قوي هله آواره دولانسين
دول عورت ايسه سائله اولسون،اودا يانسين
آنجاق منيم آوازه،شانيم اوجالانسين
ستتارخا نا دئييلن شعردن بيربندي:
ايشته ستارخان،باخيز ايراني ائحيا ائيله دي
تورك لوك،ايرانلي ليق تكليفين ايفا ائيله دي
بيرريشادت بير هونر گؤستردي دعوا ائيله دي
دولتين بير «عين»ني دونيادا روسوا ائيله دي
قاچما ييب پروانه تك اوددان ،دئمه پروانه دي
آفرينيم هيممت-ي والايي ستتارخا نه دير
ايشته ستارخان،باخيز،بيرنوعي ايقدامات ائديب
بير وزير وشاهي يوخ ،دونياني يكسر مات ائديب
عرض-ي ايسلامي،وطن ناموسيني يوز قات ائديب
حورمت حئيثييت ميللتين ايثبات ائديب
هر حالدا صابيرين آييندريجي شعرلري چوخلاريني ماراقلانديرمير ،اوجومله دن خانلاري ،ماللا لاري،خورافاتي يايانلاري،(بیر نئچه آرواد آلیب بو سایاق یاشامی سئونلري، گنج قيزلاري ایلا ائولنن یاشلی اینسانلاری)«7»و چوخلو آداملاري .بوتون بونلار دا سبب اولور تميز اينسان و دوزگون مسلمان اولان علي اكبر صابيره موختليف تهمت لر وورسونلار.
اؤز منفعتلرين خطرده گؤره ن وخالقين جهالت ايله ساواد سيزليغيندان ايستيفاده ائدن آداملار،علي اكبر صابيري تكفير ائديرلر وبعضن بو سؤ-ي تبليغ لر عوام آرسيندادا تأثيرلي اولور .
صابير بئلنچي بير اينسانلارين خطا سيندان اؤزو وعائله سين قوروماق اوچون اؤزلليكله تكجه اوغلو «محمد سليم»دونيايا گؤز آچاندان بري شعرلرين موختليف آدلاريلا،اوجومله دن«هوپ هوپ نامه»«8» دين ديرگي،مرأت،فاضل،آغلارگولر، قوجاعمي ابونصرشيباني و ... ايمضا سيلا چاپ ائليردي.
صابيره اولان فيشار او حدده دك آرتيريركي شاماخينين قصصابلاري دا اونو تحريم ائديب واونا صابین پيشيرمك اوچون قويروق ياغي ساتمایيرلار. ائله بونا سبب ده صابير ايشيندن قالير وناچارلیقدان معلليم ليك پئشه سينه اوزگتيرير، او«اميد مكتبي»آدلي بير مكتب خانا آچير آما مكتبي تحريم اولاراق بو يولدان دا هئچ نه قازانمير.
اوره يي دردلي صابير، جاهيل اينسانلاردان كي گؤزوباغلي هرنه يي قبول ائله یيرلر چوخلو عذاب چكير، او بوتون تهمت لره یالان لارا قارشي آ_شيروانليلارآدلي شعرينده بئله جاواب وئرير وهم كؤوشنلريندن ايسته یيريالان سؤزلره اينانماسينلار:
آ_شيروانليلار!
اشهد بالله العلي العظيم
صاحيب-ي ايمانم،آ_شيروانليلار
يوخ يئني بير دينه يقينيم منيم
كوهنه ،مسلمانم،آ-شيروانليلار
شيعه يم ،امانه بواشكالدن
سوننويم،اما نه بو امثالدن،
صوفی یم اما نه بو ابدالدان
حق سئون اینسانم آشیروانیلار
اوممت مرحومه ومغفور ایله
امرده یم طاعت مزبور ایله
كوفرومه حوكم ائله مه يين زورايله
قائل -ي قرآنم،آ_شيروانليلار
آما نهايت بو تهمت لر آرتيرديقجا صابير داها شاماخي دا قالا بيلمير و بالاخانا قصبه سي مقصد ايله يولا چيخير، آتالار دئميشكن«اوره يي دردلي آدامين اوزو هئچ بير يئرده گولمز»صابير بالاخانا دادا بو روحي عذاب لاردان ايراق قالميراو بالاخانادا كيچيك ياشلي اوشاقلارا درس وئرمك له مشغول اولور، آما نه يازيق كي بو ايش ده چوخ اوزون سورمور ويئني دن«شاماخي»«9» يا قاييدير.
صابير بالاخانادا اولان واخت، يولداشي علي ايسكندره يازديغي مكتوبدا اورداكي دوروموندان گيلئي ائله ييب دئيير:«ائله بورادا دا بير پارا چتين ليك لرله اوزبَه اوزم، عيياش مودور مني خار ائتمكله يوروب، جانيم بوغازا گليب، بو آدامين ديلي و كيرداري، شاماخي دا گؤره ن بوتون عذابلاري فيكريمدن چيخاريب،مني بو جهننم دن قورتارين.» دوست،دوشمانين رفتاري وديل يارالاري صابيري جانا گتيرير، اوشعرلرينين بيرينده بو مسأله يه آييد بئله ايشاره ائله یير:
سئيل-ي طعن اؤيله تموجله آليب دوروبريم
بنزه رم بيرقوجامان داغاكي،دريادا دورار
دورموشام پيش وپس«طعن»ده صابير نئجه كيم
او الف لركي ،پس وپيش«اطعنا»ده دورار
عومور بويو چتين ليك لرله ياشايان صابير داها بو حورمتسيزليك لره تاب وتواني قالمير، او1911جي ايللرده باكي دا خسته اولور ، صابيرنوخوشلوقوندان خبردار اولاركن شعرلرينين بيرينده دئيير:
رضي دردلر اليندن اوره گيم شيشميش ايدي
ظن ائديرديم ائده جكدير اونا چاره جي يريم
بخت منحوسيمه باخ من بو تمناده ايكن
باشلادي شيشمه گه ايندي اوز قارا جي يريم
صابير خسته لي يي آغیرلاشاندان سونرا معاليجه اوچون تيفليسه گئدير، ماللا نصر الدين ژورنالي اؤزلليكله ميرزا جليل محمد قلي زاده ايله حميده خانيم چوخلو یاردیم ائدیرلر، آما تأسوفله بو ايش لرين هئچ بير سونوجو اولمور .صابير، بيري بيريندن يامان اولان گؤنلري وجودي ايله حيس ائديب نوخوشلوق بسترينده ياتاركن هر ندن دؤيوب اؤلوم آرزيسي ایله یاشاییر بلكه اوره ك سيخان دونيادان اؤزونه بير قورتولوش يولو تاپا، او شعرينده ده بو ايسته يي طلب ائدير:
ايستيرم اؤلمه گي من،ليك قاچير مندن اجل،
گؤرنه بدبختم اجلدن ده گرك ناز چكم
ونهايت 1911جي ايلين ژوئیه آيينين 12سينده« 21 تیر» قره جي ير نوخوشلوغوندان تكجه 49 ياشي اولاركن دونياسيني دئييشير. شاماخي دا توپراغا تاوشيرما مراسيمينده،قافقازين بوتون آيدين فيكير اينسانلارينين حوضورو اولور،بوتون مدرسه لر تعطيل اولوب شهرده عمومي عزا اعلان اولور، آما نه يازيق كي ديريليكده قدري بيلينمه یير.
اوزامانلار علي اكبر صابيرين بويوكلويونو دوشونن شاعير عباس صحت اونون اولوموايله ايلگي لي بئله يازير:
«غم يئمه تخفيف وئر آلامينه
آزچئكر هئيكل ياپارلار آدينه»
بلي بئله ده اولور ،صابيرين شرفينه نه تنها نئچه هئيكل ياپيلير، بلكه اَن اساسي آدي وشعرلري اوره ك لرده يئر توتور وگونو بوگونه كيمي ياشاييب گله جكده ده ياشاياجاق.
بو يازي نين سونوندا نه ياخشي كي بؤيوك شاعير يميز «صابيرين»چئشیتدلی شعرلريندن نمونه اولاراق بير نئچه سينه نظر سالاق،ساتيرا شعرلريندن:
تا گليريك بيزده بير آزآنليياق
محضر-ي عرفاندا وورورتك صبير
يا دئييريك ايشلري سهمانليياق
مجليس-ي اعياندا وورور تك صبير
ايسته ييريك بير ايش آچاق في المثل
سؤيله شيريك بير ايكي ايل لااقل
تا دئييلير پول وئرين آچسين عمل
اؤلكه ده هر ياندا وورور تك صبير
قوي نه اصلين نيجابتين اولسون!
نه نجيبانه حالتين اولسون!
باش آياق عيب ايچينده اولساندا!
تك بو عالمده دولتين اولسون!
اولماسين فهمين،عقلين،ادراكين!
وار نه غم تا كه واردير املاكين!
آدامي آدام ائيله ين پارادير!
پاراسيز آدامين اوزو قارادير
غزللريندن :
سر-ي هر مويينده مين عاشيق-ي نالانين وار
مگر اي شوخ كه بير جيسمده مين جانين وار
لئيلي يه قئيس اولور عاشيق سنه مين- مين لئيلي
آختاريرسان گئنه بير عاشيق،عجب قانين وار؟
عئشقيني آسان بيليرديم چكدي ايش روسواليغا
شيمدي روسواي- جهان اولدوم نه دن باك ائيله رم
بوينوما سالديم، او زيبا طلعتين زلف-ي كجين
طرفه جادوم فوسون مار-ي ضحاك ائيله رم
وورما شانه زولفونه ناراحت ائتمه كونلومو
زولفونه دَيديكجه شانه کونلومو چاك ائيله رم
«صابيرا»توپراغا سالدي سايه رعنا ديلبريم
گر ملك اولسام دا لابد سجدة خاك ائيله رم
اوشاق ادبييا تيندان «قارقا ايله تولكو نون» بيربندي:
پئندير آغزيندا بير قارا قارغا
اوچاراق قوندو بير اوجا بوداغا
تولكو گؤرجك ياواش- ياواش گلدي
انديريب باش ادبله چؤمبلدي
بير زمان حسرت ايله قارغا ساري
آلتدان -آلتدان ماريتدي باش يوخاري
دئدي احسن سنه،آقارغا آغا!
نه نزاكتله قونموسان بوداغا!
قايناقلاريميز وايضاحلاريميز:
_هوپ هوپ نامه_شاعير-ي شهيرصابيرطاهيرزاده اثرلري،آذر نشر باكو1941
_آخوندوف وصابر،م.ج.جعفروف_ترجمه ي احمدشفائي_انتشارات حقيقت،تهران1336
صابيرومعاصرين او.عباس زمانوف_انتشارات شمس،تبريز 1358
ادب خزينه سي_بوتون آذربايجان ادبيياتيندان نومونه لر_توپلايان،علي اصغر شانجانلي،رئداكتور،پروفسور غلامحسين بيگدلي_طهران1359
هوپ هوپ نامه _چاپ دوم_انتشارات شيخ صفي الدين
1_آيينديرجي واينتيقادي طنز شعر
2_آتاسي نين آدي حاجي زين العابدين،آناسي ايسه سلطنت خانيم ايدي
3_صابير اؤز شهرينده بلور نساء آدلي بير قيزايله ائوله نير،بونون ثمره سي 9اوشاق ايدي 8 قيز وبير اوغلان
4_صابير ساوادسيزليقي بوتون جهل وخورافاتا گئدن ائوين قاپيسي بيليردي،او هابئله بير پارا كوهنه فيكير عالم نمالار ايله كي قيزلار ايله آروادلارين ساواد لانماسينا قارشی دورموشدورلار آغير دؤیوش آپارير وآنالارين ساوادلانماسين ان واجيب ایش سايير.اؤرنک اولاراق اونون«علميلي وعلميسيز آنا»شعرينه باخين:
گر اولسادا نساده علم وعيرفان
اولاد ائدر او يولدا امعان
عكسي اولاراق بو موددعانين
اولماز ايسه عيلمي بير آنانين
اولاده چاتارهمان جهالت
نه عقل اولور اوندا،نه فراست
5_عظيم زاده، ماللا نصر الدين درگي سينين تانيلميش بؤيوك رسسام ايدي،صابيرين شعرلرينه آييد گؤزل وآيينديرجي شكيل لرین چوخو اونون ياديگاري ساييلير.
6_عابباس صحت يازير،صابيرين 5 ايلده 1911_1906م مشروطه اينقيلا بينا آييد دئييلن شعرلري بير قوشون دان چوخ ثمرلي اولوب.
7_صابير چوخ آروادليغي هابئله قوجا ياشدا گنج قيزلاري آلانلاري شديد تنقيد ائله یير،بونلاردان «خان دوستي آماندي قويما گلدي»شعرينه ايشاره ائتمك اولار،يقين بو شعري سيز او اولماسين بو اولسون (مشدي عيباد فيلمينده)ائشيديب سيز:
خان دوستي،آماندي قويما گلدي!
ديداري ياماندي،قويما گلدي
واي واي ،دئيه سن بشر دئييل بو
بير شكله اويان تهر دئيييل بو
آللاهي سئورسن ار دئييل بو
ار ده يدي،قاباندي،قويما گلدي!
ديداري ياماندي،قويما گلدي
8_هوپ هوپ نامه سونرالار صابيرين اشعاري آدلي كيتابين آدي اولور،صابير دونياسين دئييشه ندن سونرا بوتون بو شعرلري بير يئره توپلاييب هوپ هوپ نامه آدي وئرن عباس صحت اولور.
9_البته بير تئعداد يازيلارا گؤره ده اوبالاخانادان «باكي»يا گئدير. نوشته: محمدعلی ارجمندی ـ هفته نامه یاشایش ـ چهارشنبه 7 اردیبهشت 90 شماره 152