آیین شایین 26

زور چایی!

محمدعلی ارجمندی ـ نشریه نوید آذربایجان ـ شماره 524 ـ دوشنبه 18 آذر 92

گؤره سن کیم بیلیردی، 117 ایل بوندان اؤنجه عباس میرزانین قیز نوه سی «حاجی محمد میرزا قاجار قوانلو، کاشف السلطنه» هندوستاندان گیزلی اولاراق گتیردیغی چای توخوملاری قیسا بیر سوره ده هر ائوین قوناغی اولوب فینجانلارین بزه یی اولاجاق. ائوده ـ ائشیکده، تویدا ـ یاسدا، قوناقلیقدا چای بیرینجی سؤزو دانیشاجاق. یئری گلدیکده گنج قیزلارین ـ اوغلانلارین بخت اولدوزو اولاجاق.

بیر ایستیکان چای ایله کوسنده اولوب باریشاندا، یاناندا ـ گولنده! چوخلو قیزلار چایی یئره جالاییب یوخ دئییبلر و قیچی ـ قولو یانان اوغلانلار، یاندیم آنا دئییبلر! آنجاق چای نوستالژیک سؤزون تام معناسی دیر.

سیاهی لره اساس، یئر کوره سینده هر گون 19 بیلیون فنجان چای نوش اولور و دیگر آمارلار کی یقین بیرچایلیق صوحبت ستونون حؤرمتلی یازاری خانیم راضیه افتخاری داها یاخچی بیلر. باخین نئجه ده فرانسا مارکلی، آرمود مدل ایستیکان ایله یادیگاری شکیل چکیبلر. منجه، عزیز همکاریم بونو دئمک ایسته ییر: هر آدامین ائوینده بئله بیر باهالی ایستیکان و لاهیجان چایی اولا بیلمز، البته!

ائله جه ده اصیل چایخورلارین اصیل ایستیکانلاری اولمالی. دوغروسودا کؤمور ساماواردا، چینی چاینیکده و آرمودو ایستیکاندا چای ایچمه ینلر، گیله نار رنگینده اولان چایین دادین نه بیله جک لر کی!

خالقیمز آراسیندا چای ایله باغلی گؤزل عنعنه لرده وار، بونلاردان بیری زور چایی دیر!

بیر ائوه قوناق گئدیبسن گؤرورسن، سوروشا ـ سوروشمایا بیر ایستیکان چای ایله خوش گلدین دئیه جک، بیرینجی ایستیکانی ایچیب قورتارمادان ایکینجیسی گلیر، ایستیکان دا دئینده هر بیری بیر بارداق یئکه لیغینده! مقیدده اولسان اوزده قالیب ایکینجیسینده ایچمه لی سن. آما یوخ بو سفر چایی ایچیب ایستیکانی یئره قویمادان تئز دئیه جکسن: آغزین شیرین اولسون بی بی، بسدی گؤرر. بی بی نوشوجانین اولسون دئیه رک سوبا اوستوندن چاینییی گؤتوروب اوچونجو چایی بوشاتماغا حاظیرلیق آپاریب دئییر: بی بی جانا سویوقدا یول گلیبسن بونودا ایچ خوش گلر!

ـ قادانی آلیم بی بی، خوش گلر بیر ایستیکان، ایکی ایستیکان ... سحره دک حیطه آیاق دؤیمه یه جم کی!

هله بوراسی یاخچی دیر.

آللاه ائله مه سین اورمودا اولان قه فه لرین بیرینه یولون دوشه. آشیقلار قه فه سی اولا یوخسا بولبوللر قه فه سی هامیسی نین بیر اورتاق نوقطه سی وار. مشتری ایستیکانی بؤیرو اوسته ییخیب نعلبکی یه قویمانا دک ظالیم اوغلو ظالیم قه فه چی مگر ال چکر، ایستی سویوغو باهانا ائدیب هر اون دیقه دن بیر چایی تزه لییه جک، ها دئنن چوخ ساغ اول، گؤرر!

دئمه گرک ایستیکانی بؤیرو اوسته ووراسان یئره!

قه فه ده چای ایچمک اؤزل قایدا ـ قانون طلب ائدیر، اؤرنک اولاراق قندی چایا باتیرمادان آغزینا آپارسان سانکی قه فه ده کی آغ ساققاللارا یامان دئییرسن. هامیسی اَیری ـ اَیری باخیب دیل ـ دوداق آراسی  دانیشارکن، ساتاشاجاقلار.

ندنین سوروشمایین! آنجاق قدیملر مشروطه اینقلابی ایله مخالف اولان عالیم لرین حؤکمونه گؤره، بالاجا قَندی ایستیکان آدلی خزینه ده غسل ـ ی طهارت وئرمه دن اونا لَب ووروب سویماق اولماز!

بو عمل نه اندازه واجب اولسادا، ایستی چایی پوفلَه ییب سونرا سویماق بیر او قدر مستحب دیر.

بوتون بونلاردان علاوه چایی ایله چوخلو ایشلر گؤرمک اولار. بو ایشلردن بیری چای فالی دیر، فال ـ ی قهوه اولان یئرده ندن چای فالی اولماسین کی. اؤزونده چوخ اوجوز باشا گلیر بیر ایستیکان چای 250 تومان اولسا بیر فینجان قهوه 2500 تومان دیر. لازیم اولان بیر ایستیکان تیلیفلی چای دیر. چایی ایچیب سونرا تیلیفلری نعلبکی یه بوشاردیب سایاجاقسان، تیلیفلر جوت گلدی ایشین راست گله جک، تک گلدی ایسه ایشین منه تای ناراستا دوشه جک!

چای ایله چاغیرمامیش قوناقی دا قارشیلاماق اولار. گل ایچ زهر ـ ی، مارـ ین اولسون! البته توربا «کیسه» چای ایله. بو سایاق چایلاری اَل ائوینده بئلنچی واختلاردان اؤترو ساخلاییرلار. نه دادی اولار نه رنگی آنجاق، آدی چای اولسون ـ ایچ نوش اولسون!

آما چای وار اونونلا یاشاماق اولار، عطری قیزیل گوله تای انسانی سرمست ائدر، تلسمه یه جکسن آستاجا دم چکه جک و سونرا اینجه بئل آرمودو ایستیکاندان بیر ایچیم ایچرَک گؤزلرینی یوموب صمد وورغونون شعر ایله یاشایاجاقسان:

لنکرانین گولو رنگ ـ رنگ، یوردوموزون قیزلاری تک، دمله چایی توک وئر گؤرک، آنامین دلبر گلینی! یادلارا آچما اَلینی!

آما بو چایین آدی نه؟ فیکرینیز هندوستانین آدی گؤزل ساختا عطیرلی چایلارینا گئتمه سین! بو چای لارین آدی اوستونده دیر «تورک قاجار قوانلو چایی» و اونو آذربایجان قیزیندان ساوای کیمسه دمله یه بیلرمی!؟ یوخ جانیم سیزی دئمیرم، باخ گؤر خیام دا گزَن گؤزللر نئجه ده سئوینیر، چایساز ایله بو چایی دمله مک اولماز کی! یئنه ساغ اولسون کندیمیزین قیزلاری!